De Week (van 07-06-05)

*Lou Reed - Berlin
Collectie klassiekers wat aangevuld..

*Sufjan Stevens - invites you to Come on feel the Illinoise
Al ruim een week is deze plaat binnen. Mooie zaak van Asthmatic Kitty. Razendsnel versturen ze alles voor spotprijsjes. Dit is de plaat waar ik het meest naar uit heb gekeken dit jaar. Gevaarlijk dus. Maandavond twijfelde ik ook of ik de cd op moest zetten. Was ik er helemaal klaar voor? Stond ik er helemaal open voor? Geen negatieve gedachten? Ok, check. Dus ik ging zitten, pakte het boekje erbij en zette de plaat aan.. (nutteloze terzijde: nadat ik daarvoor een uur aan de stickertjes die de plaat sealden had zitten peuteren! Hopeloos!)
En eerlijk is eerlijk, de ultieme test voor een plaat is zo'n eerste luisterbeurt en ik had toch wel wat te mopperen. Maar in de loop van de week en tientallen luisterbeurten later begon ik echter toch de briljantie van de plaat in te zien. Pas nu, na de plaat die wederom 74 minuten duurt en dus uren te hebben aangehoord, beginnen er ook weer wat negatieve puntjes door te sijpelen tijdens het luisteren.
Laat ik echter terugkeren naar die allereerste luisterbeurt en wat negatieve gevoelens eruit gooien. Ik heb het gevoel dat de teksten iets minder zijn ten opzichte van het eerdere werk. Er waren altijd al veel sloganeske teksten, maar op deze volle, drukke plaat staan er nog meer dan anders. Ook in de ballads lijken de onderwerpen een tikkeltje simpeler, makkelijker. Op Michigan had ik echt het gevoel dat Sufjan met wat simpele schetsjes van zijn pen hele werelden op kon roepen. Werelden van een cryptische schone eenzaamheid. Nu we het toch over Michigan hebben. De Michigan plaat gaat duidelijk meer over Michigan dan dat deze plaat over Illinois gaat. Misschien is het makkelijker om een "natuurstaat" in muziek te schilderen. Illinois is toch wat verwarrender. Ze noemen het de Prairie State en dat vermeldt Sufjan ook wel ergens, maar verder heeft de plaat vooral een Chicago feel. Niet meer dan terecht ook, want dat is het eerste wat me te binnen schiet als ik aan Illinois denk. Illinois = Chicago, IL. Jammer dat het nummer dat Chicago heet niet tot de hoogtepunten behoort. Tekenend is het feit dat in het Michigan artwork een kaartje van Michigan was opgenomen en dit ontbreekt nu, er zit nu wel voor de trouwe klant een ansichtkaart met een Illinois kaartje bij, maar die zou een koper in de winkel moeten ontberen, neem ik aan.
Als gezegd, de plaat is VOL. Het befaamde dameskoor is zeer aanwezig. De eerste luisterbeurt vond ik het zelfs teveel van het goede. Je krijgt toch bij vlagen een Polyphonic Spree gevoel, of, en dat is wel een komisch effect, een paar keer verwachtte ik dat het koor "Ring all the bells, sing and tell the people everywhere that the flower has come" van 4 Hero zou gaan zingen. Een ander punt wat me echt alleen de 1e luisterbeurt dwarszat was een opmerking op het ILM forum. Iemand aldaar vond dat Sufjan's stem een plaat eigenlijk niet kan dragen. Ik merkte dat deze opmerking me ergerde en ik heb opgeschreven dat ik voelde dat het lijkt alsof Sufjan af en toe meer in een rock-region van zijn stem zou willen zingen, maar dat niet kan. Maar je minpunten kennen is ook een talent en hij ondervangt zijn vocale beperkingen, niet alleen door het dameskoor op te laten draven, maar ook door uitstekende back-up singers in te schakelen. Zowel vrouwen als mannen trouwens. (Dat laatste in het erg geslaagde Decatur)
Komen we bij de positieve punten, want de plaat rockt wel, ook letterlijk. Grappig, maar ik voelde het aan komen. De hele opmaat naar The Man of Metropolis Steals Our Hearts merk je dat er echt een rocknummer moet komen, of in elk geval een riff. En die komt er ook. Is dit dan een positief punt? Welnu, daarmee is deze plaat een symbiose geworden van alle voorgaande platen. A Sun Came rockte namelijk ook en A Sun Came had ook de befaamde eh. fluitjes! Sprookjesfluiten. En die maken meteen al hun comeback in de magnifieke opener Concerning the UFO sighting near Highland, Illinois. De tracktitels zijn weer ellenlang, op het irritante af. Maar het is 'm vergeven. Ik had het over de perfecte symbiose, want ook elementen van Enjoy Your Rabbit zijn beter dan op Michigan in het totaalgeluid verwerkt. Deze nieuwe plaat eindigt bijvoorbeeld met een magnifieke Steve Reich Different Trains pastiche. Ik had het ook al even over Sufjan's zangkwaliteiten, in negatieve zin, maar ík meen dat hij vooruit is gaan. Zijn stem is fragiel en "ethereal" maar hij is duidelijk beter gaan zingen. Meer versieringen, kleine stembuiginkjes, misschien ook iets meer bereik.
Sufjan kan in feite 2 soorten nummers maken: de trieste folkballad en de drukke volle Polyphonic Spree meezingtrack, en juist die laatste categorie profiteert optimaal van HELE goede zanglijnen van Sufjan.
De kwantiteit/kwaliteit verhouding is ook weer uitstekend in orde. Er zijn 22 nummers volgens de tracklist, hoewel 6 daarvan outro's zijn van echte nummers die hun eigen titel hebben gekregen. Van die 22 heb ik maar bij 2 nummers het gevoel dat ze eraf hadden gekund. Na de mooie opener volgt een bombastische openingsshymne The Black Hawk War, met wat knellende melodiën, die echt achterwege had kunnen blijven. Conceptplaat-technisch zal het misschien wel kloppen met oorlog, enzo. Dan is er nog ergens in het midden een interlude van bijna 2 minuten getiteld To The Workers blabla.... die wat te lang duurt en ook niet echt een gouden melodie kent. Gezegd moet worden dat juist deze melodie een zuidelijke (Illinois ligt in het noorden trouwens...) prairie-feel heeft, dus ik ben blij dat het prairie-aspect de rest van de plaat genegeerd is.
Een ander minpuntje (vreemd ik kondig pluspunten aan en kom met nog wat meer minpuntjes) is het feit dat er een paar nummers zijn, die wel goed zijn, maar een rondje teveel maken, een goed voorbeeld is het eerder genoemde Chicago. Niettemin behalve die 2 eerder genoemde werkelijke minder tracks zijn de overige 20 goed tot fantastisch.
Een selectie van de favorieten op dit moment: (nu begint het juichgedeelte toch echt)

*Concerning the UFO Sighting Near Highland, Illinois
Kippe(n?)velmoment # 1 Dankzij pianoakkoorden! Ik heb het gevoel dat we die op Michigan alleen in wat interludes kregen te horen. Nee, dat is niet helemaal waar, maar niettemin is het gebruik van de piano veel prominenter op deze plaat. Veel songs lijken achter de piano geschreven. Geen slechte zaak. Dit is een prachtig gezongen ballad met dank ook aan Katrina Kerns.
Incarnation, three stars delivering signs and dusting from their eye

*Come on feel the Illinoise!
Een titeltrack in 2 delen die na een typisch druk notenbrij 1e gedeelte (Philip Glass Koyaanisqatsi waanzin, zeg maar) en een A Sun Came-achtige overgang overgaat in een wederom uitstekend gezongen 2e gedeelte. Goede zanglijnen máken deze plaat, nog maar eens benadrukken.
I cried myself to sleep last night and the ghost of Carl approached my window

*John Wayne Gacy, Jr.
Kippenvelmoment # 2 (Bereikt op vergelijkbare wijze, hoog gezongen refreintjes; heerlijk: Oh my Gooooood!) Misschien gaat deze plaat meer over Illinois dan een niet-Amerika kenner in het begin kan vermoeden. De plaat is wederom een geschiedenisles en een Wikipedia zoekwonder. Wie was Gacy? Niet veel goeds valt al te horen in het nummer en dat blijkt. Een seriemoordenaar, bij voorkeur verkleedt als clown, met minimaal 27 dode jongens op zijn geweten. Gacy siert ook het artwork trouwens, met doodskopballonnen et al. Het refrein nodigt uit tot heel dramatisch meezingen, maar ik haal die noten niet. Grrr!
He put a cloth on their lips, quiet hands, quiet kiss on the mouth

*Decatur, or, Round of Applause for Your Stepmother!
Wat ik bijzonder fascinerend vind aan deze bittervrolijke banjodeun met een beetje een Eels-melodie, is Daniel Smith. Hij doet niet veel op dit nummer: klappen een woohoe roepen. Maar de man die een nog grotere gimmick dan Sufjan uitvent, namelijk optreden als een boom, is er wel bij! Hoe goed is Daniel Smith? Is hij de ontdekker van Sufjan? Ik dacht dat Sufjan in Daniel's band ervaring had opgedaan en groot was geworden. Verdient deze schreeuwende boom meer respect van mij? Ik denk het wel, aangezien hij ook zijn hemels zingende zusjes aan Sufjan uitleende en meewerkte aan Seven Swans. Zijn platen staan met ingang van heden op mijn to check list. Overigens is het niet Daniel Smith die dit nummer geslaagd maakt, maar de al eerder genoemde mannelijke back-up zanger, naam: Matt Morgan
Our step mom we did everything to hate her, she took us down to the edge of Decatur

*The Man of Metropolis Steals Our Hearts
Hier is het rockgedeelte dat ik al van verre aan hoorde komen. Een vette riff maar die wordt al snel afgekapt voor een geheel ander soort gedeelte. Dit is Modular music, een punt wat ik ook als iets negatief had opgeschreven. Brian Wilson mag dan ook Modular music maken, het blijft ook bij hem een beetje klinken als een zwaktebod. Paradox-alert: Ondanks het Modular music gehalte is dit een uitstekend nummer met name dankzij het vrolijke koortje dat zingt over hoe een Steel man hun harten steelt. Ik ben geen Superman kenner maar ik neem aan dat de comic zich afspeelt in Metropolis. Nu vraag ik me af of de Metropolis die in Illinois ligt, de Metropolis is die in de comics voorkomt, niettemin verbindt Sufjan de twee met elkaar. (Zowel in het artwork als in de tekst) Een van de mooiste tekstregels en kippenvelmoment # 3 bevindt zich in dit nummer:
Took my bags, Illinois/ Dreamt the lake took my boy

*The Predatory Wasp of the Pallisades is out to get us!
Wat een titel! Wat een nummer! Ik moet zeggen het klinkt een beetje als de ballads die we op Michigan hoorde, maar het is een geslaagde herhalingsoefening. De intro met een soort van Casio-ruis-fluitgeluid is magistraal en de ballade die, daar hebben we het modular music aspect weer, bij vlagen overgaat in Philip Glass minimal music part, is magisch. De hoofdpersoon van het nummer ligt in bed, heeft het koud en ziet een wesp. Hij denkt terug aan een jeugdervaring, zwemmen met vrienden in de Palisades en dan: There on his shoulder my best friend is bit seven times/ he runs washing his face in his hands [...]Touching his back with my hand/ I kiss him
Vervolgens gaat de ballade over in een homoseksuele (We were in love/ We were in love) maar Godsvruchtige hymne: I can tell you but telling gets old. Terrible sing and terrible storm [..] My friend is gone/ He ran away
Wie weet klopt er geen zak van wat ik hier in deze tekst lees, maar dat is een goed teken. Dit is een van de weinige mysterieuze teksten op de plaat.

*They are Night Zombies!!! (etc. etc.)
Een superhippe baslijn en laat dan de cheerleaders maar declameren: I-L-L-I-N-O-I-S!

*In This Temple, as in the Hearts of Man for Whom He Saved the Earth
Ok, dit is echt een van de laatste. Interlude: Big Fish soundtrack mood. Goed.

*The Tallest Man, the Broadest Shoulders
Meest catchy nummer van de plaat. Maffe maatsoort, handclaps, trompetgeschal. Helemaal vergeten te vertellen, maar de instrumentatie is echt aanzienlijk uitgebreid ten opzichte van Michigan, prominente blazers en een hoop strijkers. (Hoewel ik had al gezegd dat het een volle plaat was...) Dit nummer is goed te vergelijken met Come On Feel The Illinoise.
Het gaat me nu even om het outro, langzaam hoor je pianonoten dwarrelen en ik denk, hè !? Spirited Away? Hisaishi? Tomita? Jazzy.. Jaco Pastorius? Nee, die speelt bass Duh.. Maar iets in die richting.. Ah! Jon Hassell! Zeker als het outro overgaat in een volgende "track", waar ook nog een trompet opduikt, dan is de positieve vergelijking helemaal gerechtvaardigd.

Conclusie? Het is geen gigantische stap vooruit na Michigan, maar ik heb het gevoel dat de drukke tracks dermate goed vooruit zijn gegaan dat ik deze plaat toch ga prefereren. Ook de ballades zorgen nog voor genoeg kippenvelmomenten, ook al heeft Sufjan in die categorie geen wezenlijke progressie geboekt. Ik reken Sufjan inmiddels tot een van de allergrootsten, of zoals hij zelf zingt in de kerkdeun The Seer's Tower:

Seven Miles above the earth
There is Emanuel of Mothers
With His sword with His robe
He comes dividing man from brothers

Sufjan is de man.