6. J Dilla - Donuts

Ik heb altijd geprobeerd om van dit weblog puur een meningen-log te houden, dat wil zeggen praatjes over muziek en films. Maar de "klik" die ik dit jaar had met J Dilla, had ook wel wat met privé-omstandigheden te maken. Als ik de man zie voel ik verwantschap: een veel te mager lijf en het skelet dat door zijn handen schijnt, dat soort dingen. Als ik een plaat als deze had gemaakt, had ik 'm Wafels moeten noemen. Zeker in die veel te warme zomer van dit jaar probeerde ik daarmee (tevergeefs) de kilo's eraan te houden.. Gelukkig heb ik geen bizarre bloedziekte, waaraan Dilla helaas op 10 februari van dit jaar (mijn verjaardag, tsja) overleed.
Dat gezegd hebbende, nu snel naar de muziek. Dilla haalt zijn bonuspunten voor applaudisserend en joelend publiek met gemak binnen. Ik heb op deze plaats al een paar keer over deze plaat gesproken en zal ook toen wel de belangrijkste verklaring voor mijn genegenheid voor deze plaat verteld hebben: The Avalanches. Het wachten is nog altijd op hun nieuwe plaat, maar Dilla was een goede "urban" vervanger. (Overigens schijn ik de ware opvolger van The Avalanches, ene Night Ripper, gemist te hebben, kom ik hopelijk volgend jaar aan toe)
Naast de genialiteit The Avalanches bewijst Donuts ook weer de kracht en melodie die er in goed geplaatste spoken word/korte zanglijntjes (kreetjes zelfs) kan schuilen. Denk daarbij aan The Books.
31 nummers serveert Dilla hier, in nog geen 45 minuten. Dat is inderdaad wat vermoeiend, er gebeurt zoveel. 10 korte Dilla nummers zeggen meer dan hele albums van andere artiesten. Ik zal er maar wat kleine momentjes uitpikken, al is de klasse lastig te beschrijven. In Workingonit, bijvoorbeeld, roept er iemand ineens I know what, terwijl de beat rolt en een gitaar dreigend in een loop vastzit. Het is een lekker duister moment, maar meestal is de sfeer vrolijk. Meteen na Workingonit knallen we in een extreem ratelend vertraagde vocale loop, terwijl er iemand let's go schreeuwt. Er gaat een dub-sirene af, die nog vaak zal terugkeren. Retefunky, wat ik je brom. Niet voor niets wordt Dilla in het boekje door Kanye West en Pharell Williams als de beste beatmaker ever, geprezen. (Of zoiets in elk geval)
Soms heeft Donuts wat weg van een mixtape. The Doors' Light My Fire bijvoorbeeld is een wat eenvoudige sample die bijna geheel in gerommel van een willekeurig echoënd radio-station verdwijnt. Dat is die Avalanches-touch, alsof iemand constant aan de knoppen van de radio zit te draaien en het nog goed uitpakt ook.
Ik heb nooit opgezocht wat Dilla hier allemaal gesampled heeft maar in "The New" dacht ik altijd een Beastie Boy te horen. Hij is on the mic & we put it on wax. It's the new! Swingende blazers. It's the, ziggyziggy-scratch, new!
Mijn favoriete nummertje is Stop. Iemand kucht melodieus. (The Books denk ik weer) Een Wizard of Oz-achtig klanktapijtje klinkt, een rapper lult over def real en dan begint het beste zangeresje van de plaat. You gonna need me, Dilla kan het niet laten en draait constant aan de effecten knoppen, als Ludo die, tegen de zin van de meester niet van buttons af kan blijven. You better stop and think about what you do.. We better stop (pauze) en dan weer verder. Zo flauw en toch zo leuk. Die pauze, bedoel ik. Een ander voorbeeldje van die onbedwingbare neiging tot het draaien aan knoppen is People waarin Dilla maar bezig blijft met het tempo van de beat.
Ik heb dit platenjaar altijd wat met 2004 vergeleken, het jaar waarin ik Madvillain op 8 had staan. Het meest Madvillain-esque moment van Donuts is The Diff'Rence. Wederom zo'n sirene, een perfecte piano-loop en een sampletje uit een cartoon, vermoed ik: Fruit Man!! De kinderen roepen enthousiast om 'm. Is het een figuur uit Sesamstraat die de jongelui aan moet zetten tot het eten van appels en peren? Yeah, yeah. Come on!
Ik mag graag denken dat de nummers waarin het woord Donut voorkomt Dilla het meest aan het hart gaan. Zo heet er een Time: The Donut of the Heart. Wie weet ben ik sentimenteel maar ik vind 't lief. Overigens zit net voor dat nummer weer zo'n eng vertraagde vocale lijn, die me altijd aan Bauer doet denken. (Ik denk veel, merk je) Een andere uitstekende sample-koning. (Beatjuggeler?)
Nooit gedacht (!) dat ik een nummer met een porno-sample nog 'ns in mijn weblog-hoogtepunten zou kunnen plaatsen. Het gebeurt met Donut Of The Heart, de dame zucht zwoel en Dilla geniet. (Al zit de klasse van de track eerder in die sappige, ehm, gitaarlijn)
Airworks/Lightworks is weer een fijne tweeling-track. Misschien wel het moment met de meeste magie van de hele plaat. Een LP wordt op de draaitafel gegooid, knalt met gekraak eraf, en gaat dan weer aan. Ooh, die strijkers. Zo wonderzoet. Een man roept iets over Aiiiir als een kreetje van Hassle Hound. De bas knort funky, als op die goedkope Herbie Hancock synth-cd die ik nog ergens heb liggen. Lightworks gaat dan weer richting Disney met een sample die ik zelf in een musical zou plaatsen: Smile, it's that sparkle in you, the name of the game is lightworks! Overigens nog voorafgegaan door: This is Bendix, the tomorrow people, waarna ik altijd aan The Day The Earth Stood Still denk. Ergens is dit vooral een plaat die nostalgie oproept naar films, muziek, gebeurtenissen die ik helemaal niet ken of meemaakte. Erg knap gedaan. Éen gesamplede film kende ik overigens toch.. In Anti-American Graffiti is, u raadt het al, niemand minder dan Wolfman Jack te horen.
Bedenk ook dat ik na al dit getyp nu pas bij track 13 ben.. Nog niet op de helft. De andere, iets mindere maar zeker amusante, helft moet u maar zonder begeleidend schrijven beluisteren, terwijl Dilla vrolijk op van die dikke keyboard-pads, waar je met drumstokjes op kan slaan, mept.. Hij heeft er yo-aha samples aan "toegewezen". Blij als een kind is hij ermee. Jammer dat hij er niet meer is. Ik hoop dat zijn "Last Donut of the Night" hem gesmaakt heeft.

Hoogtepunten:
*Waves
*The New
*Stop
*Time: The Donut of the Heart
*Airworks/Lightworks